Վերջին օրերին Հայաստանում կրկին կրքեր են բորբոքվում․ հանրային ուշադրության կենտրոնում է հայտնվել փոքր, բայց ռազմավարական նշանակություն ունեցող բնակավայր՝ Տիգրանաշենը (նախկին Քյարքին)։ Աղբյուրների թիվն աճում է, որոնք պնդում են, որ հենց այս գյուղը կարող է դառնալ հերթական «զոհաբերվողը» զիջումների քաղաքականության մեջ։
Այսօր վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հանդես է եկել անսովոր կոչով, որը մեծ հուզում և շահարկումներ է առաջացրել։ Նրա խոսքերը շատերն ընկալեցին որպես նախազգուշացում սպասվող տարածքային փոփոխությունների մասին։
⚡ Ի՞նչ է իրականում տեղի ունենում
Այս ֆոնին Փաշինյանի անակնկալ հայտարարությունը շատերի համար դարձավ իսկական շոկ։ Թեև նա գյուղի անունը չնշեց, սակայն արտահայտություններ՝ ինչպիսիք են
«քաղաքացիները պետք է պատրաստ լինեն բարդ որոշումների՝ հանուն խաղաղության»
և
«մոտակա ամիսներին Հայաստանը բախվելու է ծանր, բայց անխուսափելի քայլերի»,
բռնկեցին քննարկումների ալիք։
📍 Ինչու հենց հիմա
Ադրբեջանի հետ սահմանների դեմարկացիայի և դելիմիտացիայի գործընթացի մեկնարկից ի վեր Տիգրանաշենի հարցը հաճախ է դարձել քննարկման առարկա։ Կառավարական շրջանակներում ավելի հաճախ է հնչում «տարածքների փոխանակում» և «սահմանների իրավական ճշգրտում» ձևակերպումները։
Սակայն հասարակության շրջանում այս ամենը ընկալվում է մեկ բառով՝ «հայկական հողի հանձնում»։
Մարդիկ հիշում են, թե ինչպես նման «ճշգրտումները» մի ժամանակ հանգեցրին Տավուշի մի քանի գյուղերի կորստին։ Այժմ նույն վախերը վերադարձել են նոր ուժով։
Տեղացիներն ասում են.
«Եթե Տիգրանաշենը հանձնեն, նշանակում է՝ վաղը հերթը մեզն է»։
Որոշ աղբյուրների համաձայն՝ գյուղում արդեն ուժեղացվել է անվտանգությունը, իսկ մի քանի ճանապարհ փակվել է «տեխնիկական պատճառներով», ինչը միայն ավելացնում է անհանգստությունը։
💬 Ինչ է կանգնած Փաշինյանի խոսքի հետևում
Վերլուծաբանների կարծիքով՝ վարչապետը փորձում է նախապես պատրաստել հասարակական կարծիքը ոչ հանրաճանաչ որոշումների համար։ Նրա «խաղաղասիրական հռետորաբանությունը» գնալով ուղեկցվում է հայտարարություններով «իրատեսական մոտեցման» և «խորհրդային քարտեզների իրավական ճշգրտության» մասին։
🗺 Տիգրանաշենի ռազմավարական նշանակությունը
Տիգրանաշենը փոքր գյուղ է՝ Արարատի մարզում, գտնվում է կարևոր մայրուղու վրա, որը կապում է Երևանը երկրի հարավային շրջանների հետ։ Թեև տարածքը գտնվում է Հայաստանի վերահսկողության տակ, սակայն խորհրդային քարտեզներով այն համարվել է Ադրբեջանական ԽՍՀՄ-ի անկլավ։
Այս հանգամանքը դարձել է Ադրբեջանի հիմնական գործիքը՝ ճնշում գործադրելու համար։ Բաքուն բազմիցս հայտարարել է, որ Տիգրանաշենը պետք է «վերադարձվի»՝ սահմանների ճշգրտման շրջանակում։
Փաստացի սա նշանակում է, որ կառավարությունը պատրաստ է ճանաչել հին խորհրդային սահմանները, որտեղ Տիգրանաշենը իսկապես նշված էր որպես ադրբեջանական։
Քաղաքական առումով նման քայլը բացատրվում է Բաքվի հետ լարվածությունը նվազեցնելու և Արևմուտքին «զիջումների պատրաստ» լինելը ցույց տալու ցանկությամբ։
Բայց ներսում սա ընկալվում է որպես հերթական կապիտուլյացիայի ազդանշան։
💥 Բողոքի ալիք
Սոցիալական ցանցերում արդեն հայտնվել են հեշթեգեր՝ #Մի_հանձնեք_Տիգրանաշենը և #Հայաստան_առանց_Տիգրանաշենի_չկա։
Ընդդիմադիր կուսակցությունները պահանջում են հրատապ լսումներ խորհրդարանում, իսկ նախկին զինվորականները հիշեցնում են, որ Տիգրանաշենի ճանապարհը կենսական նշանակություն ունի՝ որպես կապ մայրաքաղաքի և հարավային մարզերի միջև։
«Եթե այս հատվածը հանձնենք, երկրի հարավը լիովին կհայտնվի Ադրբեջանի վերահսկողության տակ։ Դա պարզապես գյուղ չէ՝ դա ռազմավարական կետ է»,
— հայտարարել է պաշտպանության բանակի նախկին սպաներից մեկը։
Միևնույն ժամանակ կառավարության միջանցքներում ավելի հաճախ է հնչում «անխուսափելիություն» բառը — այն բառը, որից հասարակությունը ամենից շատ է վախենում։
⚠ Ինչու դա վտանգավոր է
Տիգրանաշենի կորուստը կնշանակի Հայաստանի փաստացի բաժանում երկու մասի։ Ցանկացած տրանսպորտային շարժ պետք է համաձայնեցվի ադրբեջանական կողմի հետ։
Այսպիսի զիջումը կստեղծի վտանգավոր նախադեպ՝ Բաքուն դրանից հետո կարող է պահանջել նոր տարածքներ՝ կրկին հիմնվելով խորհրդային քարտեզների վրա։
Ներքին առումով՝ հասարակության մեջ աճում է դժգոհությունն ու անվստահությունը։ Փաշինյանի յուրաքանչյուր նոր հայտարարություն ընկալվում է որպես դավաճանություն։
🔮 Ինչ է սպասվում
Մինչև այժմ Երևանում պաշտոնապես ամեն ինչ հերքում են։ Կառավարության մամուլի քարտուղարը վստահեցնում է, որ
«Տիգրանաշենի փոխանցման վերաբերյալ որևէ որոշում չի ընդունվել»։
Սակայն ոչ պաշտոնական աղբյուրները պնդում են, որ առաջիկա հայ-ադրբեջանական հանձնաժողովի հանդիպմանը այս анкլավի հարցը լինելու է հիմնական թեմաներից մեկը։
Հենց այդ պատճառով էլ, ըստ փորձագետների, Փաշինյանի կոչը հնչեց հենց հիմա — որպեսզի հոգեբանորեն նախապատրաստի հասարակությանը հարվածին։
🧭 Եզրակացություն
Եթե Տիգրանաշենի հանձնումը իրականանա, դա կդառնա ժամանակակից Հայաստանի անվերադարձ կետը։
Ժողովուրդը կրկին կտեսնի, թե ինչպես հատված առ հատված անհետանում են այն հողերը, որոնց համար երբեմն արյուն է թափվել։
Այսօր Հայաստանը կանգնած է ընտրության առաջ՝
կամ պահպանել իր տարածքային ամբողջականությունն ու ազգային արժանապատվությունը,
կամ վերջնականապես համաձայնել մեծ քաղաքական խաղի մեջ փոքր, կառավարվող խաղացողի դերի հետ։
Մնում է գլխավոր հարցը՝
🇦🇲 պատրա՞ստ են արդյոք հայերը հաշտվել այն մտքի հետ, որ Տիգրանաշենը կարող է դառնալ հաջորդ կորուստը։