17 տարի այս պատմությունը պահվում էր այնպես, կարծես կարող էր քանդել ամբողջ այն կառուցվածքը, որը դարերով ներկայացվում էր որպես անսասանելի, անթերի և «փոխարինելիք չունեցող»։ Բայց երբեմն բավական է մեկ ճեղք, որպեսզի հսկայական պատը փլուզվի։ Եվ ահա՝ այդ պահը հասել է։ Նրանք, ովքեր տարիներ շարունակ կուլ էին տալիս երկրի ամենաթանկ բանը՝ ժողովրդի հույսը, քրտինքը և ապագան, այլևս չեն կարող թաքնվել։
Համարյա երկու տասնամյակ մեզ մատուցում էին մանրակրկիտ ստեղծված պատրանքներ։ Ասում էին․ «ամեն ինչ լավ է», «աշխատանքը տարվում է», «դիրքը ամուր է»… Իսկ այն, ինչ իրականում տեղի էր ունենում ստվերում, բացվում է միայն հիմա։ Բարձր պաշտոններ զբաղեցրած մարդիկ հոգ էին տանում ոչ թե երկրի պահպանման, այլ սեփական շահերի մասին։ 17 տարի նրանք աշխատում էին միայն մեկ բանի համար՝ սեփական իշխանության, սեփական հաճույքի և սեփական հարստության աճի։
Եվ հիմա, երբ փաստերը սկսում են դուրս գալ բաց հրապարակ, մի բան հստակ է․ սա պատահական բացահայտում չէ։ Սա այն հենց պայթյունն է, որը երկար ժամանակ լռեցվում էր՝ հուսալով, որ ժողովուրդը երբեք չի իմանա իրական պատկերը։ Բայց ճշմարտությունը միշտ գտնում է իր ճանապարհը։ Նույնիսկ եթե այն պահում են սեյֆերում, նույնիսկ եթե փորձում են այն թաքցնել վաղուց մոռացված թղթապանակների տակ։
Եվ այն, ինչ տեսավ ժողովուրդը առաջին փաստաթղթի հրապարակման օրը… պարզ դարձավ, որ դա ոչ թե տարիների զարգացման ծրագիր էր, այլ մանրակրկիտ ծրագրված կողոպուտ։ Այնպիսի մասշտաբի, որի մասին անգամ ամենաֆանտաստիկ սցենարիստը չէր համարձակվի գրել։ Այդ մարդիկ պարզապես քայքայել էին երկրի հիմքերը՝ կուլ տալով ամեն ինչ՝ սոցիալական ծրագրերից մինչև մշակույթի, գիտության, կրթության հիմնադրամներ, նույնիսկ բանակին նախատեսված միջոցներ…
Ամենաողբերգականն այն է, որ այս ամենը արվում էր լռությամբ։ Կողքին կային տասնյակ մարդիկ, որոնք գիտեին, տեսնում էին, հասկանում էին… բայց կամ լռում էին վախից, կամ ստացել էին իրենց բաժինը։ Իսկ այսօր այդ նույն դեմքերը փորձում են փրկել սեփական մաշկը, արդարացումներ գտնել և ներկայացնել, թե «Այլ ելք չկար»։ Բայց ժողովուրդը այլևս չի հավատում։ Նա չի ուզում լսել արդարացումներ։ Չի ուզում տեսնել նույն դերասաններով նոր ներկայացում։
Միայն կարող եմ պատկերացնել, ինչ արձագանք կլինի, երբ ամբողջ ցուցակը հրապարակվի։ Ոչ թե մի-երկու անուն, այլ բոլոր՝ բոլոր նրանք, ովքեր տարիներ շարունակ միլիոններ էին հանում, համոզելով ժողովրդին, թե «ամեն ինչ կհարթվի»։
Հիմա խոսքը միայն արդարության մասին չէ։ Խոսքը ապագայի մասին է։ Հասել է պահը, երբ մարդիկ վերջապես կգիտակցեն, որ տարիներով խաբվել են, մոլորվել ու օգտագործվել։ Եվ եթե նրանք նորից փորձեն թաքնվել, լռեցնել կամ «հանգստացնել» հանրությանը՝ այս անգամ դա չի անցնի։ Ժամանակները փոխվել են։ Մարդիկ այլևս չեն լռելու։
Այո, նրանց սպասվող պատիժը միայն իրավական չէ։ Մարդկանց հոգում կա շատ ավելի լուրջ բան՝ հասարակական դատը։ Դա հենց այն է, ինչից նրանք ամենաշատը վախենում էին վերջին 17 տարիներին։ Եվ այդ վախը հիմա հասնում է իր գագաթնակետին։
Մարդիկ իրավունք ունեն իմանալու յուրաքանչյուր մանրամասն, յուրաքանչյուր փաստ, յուրաքանչյուր անուն։ Եվ վստահ եղեք՝ այս անգամ ոչ ոք չի խնայվի։ Ոչ մի պաշտոն, ոչ մի կապ, ոչ մի «բարեկամություն» չի կանգնի ճշմարտության ճանապարհին։ Որովհետև այն, ինչ բացվեց վերջին օրերին, այլևս քաղաքական խնդիր չէ, դա ազգային մասշտաբի հարց է։
Սա վերջը չէ։ Սա միայն սկիզբն է։ Այն սկիզբը, որից նրանք իսկապես վախենում էին։ Իսկ մենք՝ սպասում։