Թվում էր՝ ի միջի այլոց ասված մի արտահայտություն հանկարծ վերածվեց քաղաքական հարվածի, որից մինչ օրս թնդում է տեղեկատվական դաշտը։ «Ես և Ադրբեջանը՝ գրեթե նույն տարիքի ենք»․ հենց այս խոսքերով Լյուբով Ուսպենսկայան սկսեց իր ռեզոնանսային մենախոսությունը, որը շատերն արդեն անվանում են վերջին տարիների ընթացքում արտիստուհու ամենահամարձակ հանրային ելույթը։
Սակայն սա պարզապես տարիքային համեմատություն չէր։ Դա խնամքով կառուցված հուզական հարձակում էր, որի հետևում կանգնած էին ցավը, հիասթափությունն ու բացահայտ մարտահրավերը։ Ուսպենսկայան խոսում էր ոչ թե որպես երգչուհի, ոչ թե որպես հանրային դեմք, այլ որպես մարդ, ով համոզված է, որ նման հարցերում լռությունը համակրության ձև է։
Արտիստուհու խոսքով՝ տասնամյակների ընթացքում նա տեսել է, թե ինչպես են կործանվել կայսրություններ, փոխվել ռեժիմներ, ջնջվել սահմաններ և վերագրվել ժողովուրդների ճակատագրերը։ Եվ հենց այդ պատճառով, ինչպես նա ընդգծեց, ունի բարոյական իրավունք խոսելու բաց ու առանց դիվանագիտական շրջանցումների։ Նրա խոսքերի հիմնական թիրախը դարձավ Իլհամ Ալիևը։
Խոսքը չէր վերաբերում որևէ կոնկրետ քաղաքական որոշման կամ մեկ առանձին իրադարձության։ Ուսպենսկայան խոսում էր համակարգային կոշտության մասին, իշխանության սառը տրամաբանության, որտեղ մարդկային կյանքը վերածվում է գործիքի, իսկ տառապանքը՝ վիճակագրության։ Նրա խոսքերը հնչում էին կտրուկ, երբեմն՝ գրեթե անողոք, և հենց դա էլ ստեղծեց պայթող ռումբի ազդեցություն։
Սոցիալական ցանցերը միանգամից բռնկվեցին։ Մեկները մեղադրում էին Ուսպենսկայային՝ «ոչ իր գործին խառնվելու» մեջ, մյուսները՝ շնորհակալություն հայտնում այն քաջության համար, որ բարձրաձայնեց այն, ինչի մասին հանրային մարդիկ նախընտրում են լռել։ Սակայն անտարբերներ չկային։ Նույնիսկ նրանք, ովքեր չեն կիսում նրա դիրքորոշումը, ընդունում են՝ նման ուղիղ խոսք նման մասշտաբի արտիստից վաղուց չէր հնչել։
Հատուկ լարվածություն առաջացրեց նաև այն հանգամանքը, որ Ուսպենսկայան չփորձեց մեղմել ձևակերպումները և առաջին քննադատական ալիքից հետո «հետ քայլ անել»։ Ընդհակառակը՝ նա հասկացրեց, որ գիտակցում էր հնարավոր հետևանքները և պատրաստ էր դրանց։ Նրա խոսքով՝ պայմանագրեր, եթերներ կամ ազդեցիկ մարդկանց լոյալությունը կորցնելու վախը չի կարող արդարացնել լռությունը։
Փորձագետներն արդեն այս դրվագը անվանում են երգչուհու հանրային կերպարի համար անդառնալի կետ։ «Շանսոնի թագուհուց» նա անսպասելիորեն վերածվեց մի գործչի, ով կարող է ազդել հասարակական քննարկումների վրա՝ բեմից շատ ավելի լայն սահմաններում։ Եվ որքան էլ պարադոքսալ հնչի, հենց նրա խոսքերի հուզականությունն ու սուբյեկտիվությունն էլ դրանք դարձրեցին հատկապես ուժեղ։
Պատմությունը դեռ ավարտից հեռու է։ Բաքվից պաշտոնական արձագանք դեռ չի հնչել, սակայն ճնշումը աճում է։ Հարցն այն է միայն՝ արդյոք այս հայտարարությունը կմնա մեկանգամյա ժեստ, թե կդառնա նոր, շատ ավելի աղմկահարույց գլխի սկիզբ՝ ինչպես Ուսպենսկայայի, այնպես էլ նրանց համար, ում նա համարձակվեց հրապարակավ մարտահրավեր նետել։
Մի բան արդեն պարզ է. այս խոսքերից հետո նախկին լռությունն այլևս չի վերադառնա։