Դեկտեմբերը, որը սովորաբար համարվում է ձմռան «համեմատաբար խաղաղ» սկիզբ, այս տարի խոստանում է իրական փորձություն դառնալ ոչ միայն Հայաստանի, այլև ամբողջ տարածաշրջանի համար։ Սինոպտիկները, որոնք սովորաբար խուսափում են կտրուկ ձևակերպումներից, այս անգամ խոսում են բավական հստակ․ սպասվում է, որ դեկտեմբերը կլինի վերջին 150 տարիների ամենասառն ամիսներից մեկը։
Այս կանխատեսման հեղինակները ոչ թե սենսացիոն հրապարակումների հեղինակներն են, այլ հեղինակավոր միջազգային կլիմայական կենտրոնները։
Երբ մասնագետները ասում են «ամենասառը դեկտեմբերը», նրանք նկատի ունեն ոչ թե մի քանի ցուրտ օր, այլ ամբողջ ամիս ընթացող ցածր ջերմաստիճաններ, սաստիկ սառնամանիք, քամիներ, սառնածածկ ճանապարհներ և էներգահամակարգի լարված աշխատանք, որը երբեմն կարող է հանգեցնել կանոնավոր մատակարարման խափանումների։
Արդեն հրապարակվել են նախնական քարտեզներ, որոնց վրա մեր երկիրը նշված է մուգ կապույտով՝ որպես այն տարածքներից մեկը, որտեղ սպասվում է ամենաարտահայտված սառնամանիքի ալիքներից մեկը։ Սակայն հարցը միայն ցրտի ուժգնությունը չէ։ Այս տարվա մթնոլորտային փոփոխությունները դուրս են գալիս սովորական կանխատեսումների շրջանակից և կապված են բարդ, հաջորդական օդային գործընթացների հետ։
🌬️ Ինչ իրականում սպասել դեկտեմբերին
Սառնամանիքի ալիքը իր հետ կբերի մի շարք վտանգավոր երևույթներ․
🌡️ Սառնամանիքներ՝ գիշերային -25…-30°C նվազումով
Հայաստանի որոշ բարձրադիր համայնքներում հնարավոր է գրանցվեն այնպիսի ջերմաստիճաններ, որոնք վերջին անգամ նկատվել են 19-րդ դարի վերջում։
Այսպիսի ցրտի դեպքում մարդիկ կարող են զգալ դժվարություններ ոչ միայն դրսում, այլև տանը՝ թերի ջեռուցման դեպքում։
🌬️ Ուժեղ քամիներ, որոնք կարող են բարդացնել երթևեկությունը
Մասնագետները նշում են, որ ուժեղ կլինեն ոչ միայն սառնամանիքները, այլև քամիները։
Բաց տարածքներում դրանք կարող են վերածվել բուք-բորանի, իսկ նույնիսկ 0°C–ի դեպքում քամին կարող է ստեղծել -15°C զգացողություն։
🚗 Սառցակալած ճանապարհներ և վթարների աճ
Նույնիսկ թեթև ձյան դեպքում հայրենի ճանապարհները երբեմն դառնում են դժվարանցանելի։
Սպասվում է ոչ թե սովորական ձյուն, այլ առավոտյան ժամերին սառած ասֆալտ՝ փայլուն, սահուն շերտով, որը կարող է վտանգավոր լինել։
⚡ Բարձր բեռ էներգահամակարգի վրա
Սառնամանիքի պայմաններում մարդիկ ավելի շատ են օգտագործում ջեռուցում։
Սա կարող է բերել էներգամատակարարման ժամանակավոր խափանումների և համակարգի ծանրաբեռնվածության։
Տարածաշրջանի մի շարք երկրներ արդեն քննարկում են կանխարգելիչ միջոցներ։
❄️ Ինչու այս դեկտեմբերը կարող է պատմական դառնալ
Կլիմատոլոգները նշում են, որ դեկտեմբերյան սառնամանիքը տևական է լինելու՝ առանց նկատելի տաքացման ընդմիջումների։
Եթե սովորաբար սառնամանիքները տևում են 3–5 օր, ապա այս անգամ հնարավոր է դրանց երկարատև տարածումը՝ ամբողջ ամսվա ընթացքում։
Դրա պատճառը միաժամանակ տեղի ունեցած մի քանի հազվադեպ պայմանների համադրումն է․
- Արկտիկական ցածր ճնշման անոմալիա
- Ատլանտյան քամիների թուլացում
- Էլ-Նինյոյի անսովոր փոփոխություններ
- Սիբիրից սառնության առանձին ուղղությամբ տարածում
Այս ամենի հետևանքով առաջացել է մթնոլորտային երևույթների մի համակցություն, որը գրանցվել է ավելի քան 100–150 տարի առաջ։
🚨 Պետք է լուրջ պատրաստվել․ սա սովորական ձմեռ չէ
Նույնիսկ մի քանի օր տևող սառնամանիքը կարող է դժվարություններ առաջացնել՝
դժվարությամբ ջեռուցվող տներ, ծանրաբեռնված ծառայություններ, սահմանափակ երթևեկություն։
Պատկերացրեք, եթե նույն իրավիճակը շարունակվի մեկ ամիս։
Պետք է․
- հնարավորինս պահպանել տաքությունը տներում,
- ստուգել ջեռուցման համակարգերը,
- նախապես ունենալ տաք հագուստ, վառելիք և անհրաժեշտ մթերք,
- խուսափել երկար ճանապարհորդություններից,
- ունենալ տարրական պաշտպանիչ միջոցներ։
🔥 Բայց կա նաև մեկ դրական հանգամանք
Մասնագետները նշում են, որ եթե Հայաստանը կարողանա առանց լուրջ խնդիրների հաղթահարել այս սառն ժամանակահատվածը, ապա հունվարից հնարավոր է կլիմայի կայունացում։
Բայց մինչ այդ սպասվում է դեկտեմբեր, որը կարող է հիշվել որպես վերջին դարուկեսի ամենասառն ու բարդ ամիսներից մեկը։
Դեկտեմբերը մոտենում է, և դրա հետ՝ մի սեզոն, որը կստուգի մեր պատրաստվածությունը, մեր համակարգերը և մեր տոկունությունը։