Այդ օրը ոչ ոք չէր սպասում, որ սովորական հանդիպումը վայրկյանների ընթացքում կվերածվի դրամատիկ բախման։ Այնտեղ ներկաները մինչ օրս չեն կարող մոռանալ, թե ինչպես հանկարծ ամեն ինչ լռեց, և լսվեց միայն մեկ սուր ձայն — կրակոցի ձայնը։ Իսկ այդ ճակատագրական ակնթարթից մի քանի վայրկյան առաջ Վոլոդյա Գրիգորյանը հասցրեց ասել ինչ-որ բան… մի բան, որը հետո երկար մնաց մարդկանց հիշողության մեջ, սրտերում, նույնիսկ վախերի խորքում։
Այս պատմությունը հենց այդ բառերի մասին է։ Այդ մեկ պահի մասին։ Եվ այն մասին, թե ինչպես մեկ վայրկյանը կարող է փոխել ոչ միայն մարդու կյանքը, այլև նրա շուրջ տիրող քաղաքային լռությունը։
Մարդը, կանգնած մթնշաղում
Այդ օրը Վոլոդյան, ինչպես միշտ, չէր շտապում։ Նա քայլում էր այն վստահ խաղաղությամբ, որը հասանելի է միայն տարիների փորձ ունեցող մարդուն։ Բայց նրա հայացքում այդ օրը ինչ-որ տարօրինակ բան կար — ներքին լարվածություն, որը նա փորձում էր թաքցնել։
Հետո ինձ պատմեցին, որ նա մի քանի անգամ տարօրինակ վարք էր դրսևորել․ հետ էր նայում, քայլում էր անվստահ, արձագանքում էր մեկ լսված սուր ձայնի։ Ոչ ոք չէր հասկանում, թե ինչն էր նրան անհանգստացնում։
Բայց հենց մթնշաղի վերջում, երբ փողոցային լույսերը սկսեցին մարել, իսկ ստվերները՝ երկարել, նա կանգ առավ։
Այդ կանգառը դարձավ ճակատագրական։
Վերջին խոսքը, որը ոչ ոք չէր սպասում
Լռության մեջ, երբ օդը կարծես ծանրացել էր, Վոլոդյա Գրիգորյանը հանկարծ շրջվեց։
Նրա դեմքին մի արտահայտություն կար, որը չէր հիշեցնում վախ կամ զայրույթ։ Դա մի խոր ընկալում էր, ասես նա արդեն ամբողջությամբ գիտեր, թե ինչ է մոտենում։ Եվ հենց այդ պահին, երբ լույսը կենտ անցավ օդը, նա բարձրաձայն ասաց միակ նախադասությունը.
«Ահա և վերջ…»
Ոչ «Օգնեցեք», ոչ «Նայեք», ոչ աղաչանք, ոչ հույզերի պայթյուն։
Ձեռնտու, կարճ, ծանր, անբացատրելի խոսքեր։
Մյուսները մինչ օրս չեն հասկանում, թե ինչ նկատի ուներ նա։
Արդյո՞ք դա խոնարհում էր ճակատագրի առաջ, հրաժարում պայքարից, կամ գուցե ինչ-որ մութ ճշմարտության բացահայտում, որը հայտնի էր միայն իրեն։
Եվ հենց այդ պահին հնչեց կրակոցը։
Պահը, որ խախտեց լռությունը
Ամեն ինչ տեղի ունեցավ մի քանի ակնթարթում․
- սուր ձայն,
- լույսի ու փոշու խառնվածք,
- մարդկանց արձագանքները,
- և այնուհետև նորից ծանր լռություն։
Քաղաքը կարծես փակվեց այդ պահից հետո, և մարդկանց մտքերում մնաց միայն Վոլոդիայի ձայնը.
«Ահա և վերջ…»
Այս բառերը դարձան բազմաթիվ ենթադրությունների աղբյուր։
Ինչո՞ւ հենց այս խոսքերը
Գործի հետ աշխատած մասնագետները համաձայն էին, որ Վոլոդյան դրանք ասել է գիտակցաբար։ Նրա ձայնում խուճապ չկար։ Նա չէր ասի այդպես, եթե ինչ-որ բան չհասկացած լիներ։
Մարդիկ ամիսներով քննարկում են՝ ինչի մասին էր խոսքը։
Նա կանխատեսո՞ւմ էր հարձակումը,
թռուցիկ հաղորդագրությո՞ն էր թողնում ինչ-որ մեկին,
թե՞ այն վերջնական եզրահանգումն էր՝ մարդուց, որը հասկացել էր, որ ինչ-որ գործընթաց վաղուց սկսվել է և այժմ հասել է իր վերջնակետին։
Բայց ամենավտանգավոր վարկածը այլ էր։
Որոշները համոզված են, որ այդ խոսքերով Վոլոդյան հրաժեշտ չէր տալիս — նա նախազգուշացնում էր։
Սարսափեցնող արձագանքը շրջապատում
Նույնիսկ նրանք, ովքեր չեն ճանաչել Վոլոդիային, ընդունում են, որ նրա վերջին բառերի մեջ կար ինչ-որ սառեցնող ճշմարտություն։
Ինչ-որ բան, որը նա հասկացավ վերջին պահին — և ուզում էր, որ ուրիշներն էլ հասկանային։