Հայաստանի ֆինանսական համակարգը ստանում է նոր հարված․ տեղի են ունենում իրադարձություններ, որոնք շփոթության մեջ են գցել անգամ փորձառու տնտեսագետներին։ Վերջին մի օրվա ընթացքում դրամի շուկայում գրանցված անկումը ոչ միայն անսպասելի էր, այլև վտանգավոր զարգացումների ազդակ։ Մարդիկ, ովքեր դեռ երեկ վստահ էին դրամի դիրքերի կայունության վրա, այսօր բախվել են մի իրականության, որը արդեն փոխում է ամբողջ երկրի ֆինանսական վարքագիծը։
Արտարժույթի կտրուկ տատանումները սկսվել են գիշերը, երբ միջազգային ֆոնդային բորսաներում արձանագրվել է անսովոր շարժ։ Սկզբում դա թվում էր կարճաժամկետ շեղում, սակայն առավոտյան պարզ դարձավ, որ այս գործընթացն ունի խորքային պատճառներ։ Ամբողջ ամիսների ընթացքում հարաբերական կայունություն ցուցաբերած դրամը մեկ գիշերում կորցրել է իր դիրքերի զգալի մասը։ Եվ ամենաազդեցիկն այն է, որ այս անկման պատճառները մինչ այժմ ամբողջությամբ հստակ չեն։
Ֆինանսական վերլուծաբանները փորձում են բացատրել այս ալեկոծվող ճգնաժամը՝ մատնանշելով մի շարք գործոններ՝ միջազգային շուկաների անորոշություն, աշխարհաքաղաքական լարվածություն, ներդրողների տրամադրությունների փոփոխություն, ինչպես նաև ներքին շուկայի արձագանքը ինֆլյացիայի նոր ալիքին։ Սակայն բոլոր այս բացատրությունները միասին անգամ ամբողջական պատկեր չեն ստեղծում, որը կարող է հանգստացնել հանրությանը։
Մարդիկ հարցնում են՝ ի՞նչ է իրականում տեղի ունենում մեր դրամի հետ և ի՞նչ սպասել վաղը։
Այսօր առավոտյան արտարժույթի փոխանակման տախտակների վրա պատկերը բառացիորեն սառեց մարդկանց հայացքների մեջ։ Որոշ փոխանակման կետերում դոլարը միանգամից բարձրացել էր տասնավոր կետերով՝ հասնելով այն մակարդակին, որի մասին ընդամենը մի քանի օր առաջ նույնիսկ խոսք չէր կարող լինել։ Եվ դա միայն սկիզբն էր․ եվրոն նույնպես արձանագրել էր աննախադեպ աճ, իսկ ռուսական ռուբլին իր հերթին՝ անկում, որը նույնպես մտավախություններ էր առաջացնում։
Գնաճը առաջին հերթին հարվածում է շարքային քաղաքացիներին։ Նրանց, որոնց աշխատավարձը չի փոխվում, բայց յուրաքանչյուր գնի տատանում անմիջապես զգացվում է սննդամթերքի, դեղորայքի, վերանորոգման և ծառայությունների շուկաներում։ Թեև պետական կառույցները փորձում են կոչ անել «չտարածել խուճապ», իրականությունն այն է, որ խուճապն արդեն արագ է տարածվում՝ ինչպես կրակը չոր խոտի մեջ։ Երեկոյան բանկերի մոտ հերթեր էին առաջացել․ մարդիկ անհանգիստ էին՝ ոմանք փորձում էին փոխանակել ունեցածը, ոմանք էլ պարզապես հասկանալ՝ ինչ է լինելու շարունակությունը։
Մեկ տնտեսագետ, որի մեկնաբանությունը արագորեն տարածվել է համացանցում, զգուշացնում է․ եթե իրավիճակը առաջիկա օրերին չկայունանա, հնարավոր է ինֆլյացիայի նոր ալիք, որը հարվածը կդարձնի էլ ավելի ծանր։ Նրա խոսքերը հնչում էին զսպված, բայց դրանց մեջ ակնհայտ զգուշացնող ենթատեքստ կար.
«Մենք բախվել ենք շուկայի փոփոխության, որի համար ոչ ոք պատրաստ չէր»։
Դրսի շուկաներում իրավիճակն էլ շարունակում է մնալ սուր և անկանխատեսելի։ Լուրեր են պտտվում, որ մի շարք крупные ներդրողներ դադարեցրել են գործառնությունները՝ սպասելով նոր զարգացումների։ Միջազգային հարթակների ամենաչնչին շարժն անմիջապես անդրադառնում է Հայաստանի ֆինանսական ոլորտի վրա՝ մեծացնելով ճնշումն ու խորացնելով անորոշությունը։
Այսօրվա ամենաանհանգստացնող հարցն այն է, որ հասարակությունն ունի ընդամենը մեկ հիմնական մտահոգություն․
սա ընդամենը կարճաժամկետ ցնցում է, թե՞ երկրի տնտեսությունը կանգնած է ավելի խորը ճգնաժամի շեմին։
Եվ այս հարցին առայժմ որևէ մեկը հստակ պատասխան չունի։
Ներկայումս պարզ է մեկ բան․
արտարժույթի շուկայում տեղի ունեցող փոփոխությունները չեն ավարտվել։ Սա նոր փուլի սկիզբն է, որի հետևանքները կարող ենք զգալ ոչ միայն այս շաբաթ, այլև առաջիկա ամիսներին։
Շոկն արդեն սկսվել է, և այն աճում է այնպիսի արագությամբ, որ հասարակությունն ու շուկան պարզապես չեն հասցնում հարմարվել։