Մարի Պետրոսյանի անունը վաղուց հայտնի է հայկական շոու-բիզնեսում և լրագրողական միջավայրում։ Սակայն վերջին օրերին նրա կողմից հրապարակված հայտարարությունը դարձավ կործանարար հարված ոչ միայն իրեն ուղղված ստվերներին, այլև ամբողջ այն համակարգին, որտեղ տարիներ շարունակ լռությամբ անց էին կացվում մայրերի և կանանց ցավը, բռնությունը և անարդարությունը։ Վերջապես նա համարձակվեց կոտրել երկարամյա լռությունը, որը ծանր բեռի նման նստած էր իր ու իր երեխաների ճակատագրի վրա։
Մարին բացեիբաց խոստովանեց, որ ամենացավոտ բաժանման պահին կորցրել է ամենաթանկը՝ սեփական որդիներին։ Նրա պատմությունը մեծ տարածում գտավ ընդամենը մի քանի ժամում։ Բայց իրական սկանդալը ոչ թե պատմության հուզական կողմում էր, այլ այն սարսափելի մանրամասներում, որոնք նա մինչ այդ չէր համարձակվում հրապարակել։
Նա պատմեց, որ նախկին ամուսինը հաճախ հիշեցնում էր իր ծագման մասին՝ այն, որ ինքը «պաշտոնյայի աղջիկ» է, ինչը, ըստ Մարիի, դարձել էր իշխանության, ճնշման և վերահսկման գործիք ընտանիքում։ Դատական գործընթացներում հենց այս, առաջին հայացքից աննշան, բայց իրականում մեծ նշանակություն ունեցող հանգամանքն էր, որ վերածվեց իր կյանքի շրջադարձային պահի։
Մարիի խոսքով՝ բաժանումից հետո ամեն ինչ այնպես դասավորվեց, որ նա գրեթե զրկվեց իր երեխաների հետ ամենօրյա շփումից։ «Իմ որդիներին տարել են»,— այս խոսքերը խորը ցավ արթնացրին հասարակության մեջ։ Մարդիկ գրում էին, որ նման պատմություններ լսել են անվերջ՝ կանանց մասին, որոնք տարիներով պայքարել են իրենց երեխաների համար, բայց համակարգը շարունակել է աշխատել այլ տրամաբանությամբ։ Սակայն Մարիի պատմությունը առանձնանում էր իր բացառիկ դաժանությամբ։
Նա նկարագրում էր օրեր, երբ արթնանում էր դատարկ տան լռության մեջ՝ չիմանալով, թե որտեղ են իր որդիները, ինչ են ուտում, ինչ են զգում, հիշո՞ւմ են արդյոք իրեն։ Այստեղ բացվում էր նրա պատմության խորապես անձնական կողմը՝ մի կնոջ, մի մոր, որի ձեռքից վերցրել են ոչ միայն երեխաներին, այլև մայր լինելու բնական իրավունքը։
Բայց ամենասարսափելին, ինչպես նշեց նա, այն էր, որ ամբողջ գործընթացի ընթացքում զգացել է անտեսանելի, բայց շատ իրական ճնշում։ Դատարանում, ըստ նրա, որոշումները կայացվել են «մեկ կողմի ազդեցությամբ»։ Եթե սա լիներ պարզապես հուզական հայտարարություն, հասարակությունը կընդուներ այն որպես հերթական ընտանեկան կոնֆլիկտ։ Բայց Մարիի խոսքերը ավելի ծանրացան նրա նոր բացահայտումներից հետո։
Նա ընդգծեց, որ իր պայքարը երբեք կապված չի եղել նախկին ամուսնու վերադարձի կամ վրիժառության հետ։ Դա պայքար էր այն մայրերի ձայնը բարձրացնելու համար, որոնց տարիներով ոչ ոք չէր լսում։ Նրա պատմությունը այլևս մեկ մարդու ողբերգություն չէր։ Դա հասարակության խորերի ցավոտ վերք էր՝ ապացույց մի համակարգի, որտեղ ուժեղի խոսքը հաճախ ավելի բարձր է, քան երեխայի լացի շշուկը։
Հաջորդ օրը սկսեցին հայտնվել բազմաթիվ պատմություններ։ Կանայք, որոնք տարիներ շարունակ չէին համարձակվում խոսել, խաղաղություն գտան Մարիի խոսքերում և ուժ գտան պատմելու իրենց ճակատագրերը։ Շատերը նշում էին, որ Մարիի նման դեպքեր թաքնված են ոչ թե մեկ-երկու ընտանիքում, այլ հասարակության խորքային շերտերում, որտեղ ավելի ուժեղ կողմը՝ տնտեսական, սոցիալական կամ քաղաքական, ունի առավելություն։
Մարին, հրապարակված ելույթով, միայն լռությունը չխախտեց։ Նա բարձրացրեց հարցի ամենավտանգավոր կողմը․ ինչպե՞ս կարող է մի կին, որը չի խախտել ոչ մի օրենք, հանկարծ զրկվել տեսակցության իրավունքից սեփական երեխաների հետ։ Հասարակությունն այս հարցին պատասխան չունի, իսկ Մարին պահանջում է ոչ թե գթասիրություն, այլ՝ արդարություն։
Հասարակական ճնշման հզոր ալիքը ստիպեց տարբեր կառույցների արձագանքել։ Սոցիալական կազմակերպությունները հայտարարեցին, որ պատրաստ են ուսումնասիրել գործը, իսկ իրավապաշտպանները հիշեցրին, որ նման դեպքերում անհրաժեշտ է երկկողմանի և նուրբ մոտեցում, քանի որ երեխաների իրավունքները ամենաբարձր արժեքն են։
Բայց անկախ պաշտոնական արձագանքներից՝ Մարի Պետրոսյանի պատմությունն արդեն ապրում է իր կյանքով։ Այն դարձել է մի նախադեպային պատմություն, որտեղ հույզերը չպետք է ստվերեն այն իրականությունը, որը նա փորձում է բարձրաձայնել։ Սա պատմություն է այն մասին, թե ինչպես անհավասար ուժը կարող է քանդել ընտանիքը, զրկել մայրական իրավունքներից, ստեղծել դաժան հոգեբանական ճնշում և վերջում թողնել մի կնոջ՝ մենակ պայքարի առաջ։
Ապագա զարգացումները առայժմ անհասկանալի են։ Բայց մի բան արդեն պարզ է․ Մարի Պետրոսյանի բարձրաձայնումը երկար լուռ չի մնա։ Այն դարձել է ազդանշան և իրավական համակարգի, և հասարակության համար՝ այն մասին, որ մայրերի պատմությունները այլևս չեն կարող մնալ փակ դռների հետևում։ Նրա պատմության ուժը ծնվեց հենց այդ դժվար ընտրությունից՝ խոսե՞լ, թե՞ լռել։ Եվ նա ընտրեց խոսել։