Այդ երեկոն դեռ երկար կմնա մարդկանց հիշողության մեջ։ Մթնոլորտը ծանր էր, անգամ քայլերը հիվանդանոցային միջանցքներում չէին կարող խախտել լարված ու ճնշող լռությունը։ Սիրելի բժշկի՝ Արտավազդ Ս․-ի մահվան լուրը հարված էր ոչ միայն նրա ընտանիքի, ընկերների ու գործընկերների համար, այլև բոլոր նրանց, ում կյանքը նա փրկել էր այդ տարիներին։ Իր կյանք պարգեւող ձեռքերով նա վերադարձրել էր հույս հարյուրավոր մարդկանց, բայց երբ եկավ նրա կյանքի վճռական պահը, պարզվեց՝ ոչ ոք չէր կարող նրան դուրս բերել այն իրականությունից, որի հետ նա պայքարում էր մենակ։
Արտավազդը միշտ համոզում էր բոլորին, որ բժշկությունն ոչ միայն գիտություն է, այլ անսահման նվիրում։ Նրա աշխատասենյակում կախված էր միակ լուսանկարը՝ երեխայի ձեռագրով գրված բառերով. «Շնորհակալություն, որ փրկեցիք ինձ»։ Նա այդ խոսքերը պահում էր որպես երդում՝ երբեք չդադարել պայքարել։ Բայց հենց այդ մարդը կյանքի վերջին օրերին մտածում էր ոչ թե իր մասին, այլ ուրիշների։
Վերջին օրերը լարված էին և ցավով լի։ Քչերը գիտեին, որ վերջին ամիսներին դոկտոր Արտավազդը տառապում էր ծանր հիվանդությամբ։ Նա լռում էր, որպեսզի ոչ մեկի հոգին չծանրաբեռնի։ Շարունակում էր աշխատել, մինչև մի օր պարզապես չկարողացավ բարձրանալ վիրահատարան։ Գործընկերները հարցնում էին՝ ինչ է կատարվում, բայց նա միայն ժպտում էր ու ասում․ «Սա ժամանակավոր է»։ Իսկ իրականում ամեն ինչ արդեն անշրջելի էր դարձել։
Երբ հիվանդությունը սկսեց խլել նրա ուժերը, ընտանիքը համոզեց նրան համաձայնել բուժմանը։ Սակայն անգամ վերակենդանացման բաժանմունքում նա ավելի շատ հոգ էր տանում ուրիշների, քան՝ իր։ Հոգեպես նա կարծես խաղաղ էր, բայց մի բան դեռ մնում էր անավարտ։
Եվ հիմա նրանք, ովքեր լսել են նրան, դեռ ժպտում են ցավի միջից։
Վերջին օրը, երբ նա հասկացավ, որ ժամանակը այլևս չի սպասում, միակ բանը, ինչ խնդրեց, սա էր․ «Խնդրում եմ, հիշեք ինձ ոչ որպես հիվանդ, այլ որպես մարդ, ով պայքարեց մինչև վերջ և փորձեց անել ավելին, քան կարող էր»։ Բայց նրա խնդրանքը դրանով չավարտվեց։ Նա նաև դիմեց գործընկերներին՝ այդքան անկեղծ խոսքերով, որ ներկաներից շատերը չեն կարող այդ պահը հիշել առանց արցունքների․
«Եթե ես ինչ-որ բան ուզում եմ իմ մահից հետո, դա այն է, որ լինեն ավելի բարի, ավելի նվիրված և ավելի մարդկային բժիշկներ։ Մի թողեք, որ ձեր սրտերը կոշտանան։ Հիշեք, երբեմն հիվանդը ապրում է ոչ միայն դեղերով, այլ նաև բարի խոսքով»։
Այս խոսքերը թվում էին ձեռագիր կտակ։ Նրա ձայնը դողում էր, բայց և լի էր վստահությամբ, որ իր պատգամը կհասնի ճիշտ մարդկանց։
Որպեսզի այլևս չկորցնենք նման մարդկանց, պետք է ինչ–որ բան փոխել՝ շատ բան։
Ընտանիքի հրաժեշտի պահը ամենացավալին էր։ Արտավազդի մայրը ասում է, որ իր որդին երբեք պատկանել չէր միայն իր ընտանիքին։ «Նա բոլորին էր պատկանում։ Նա իր հետ տանում էր բոլորիս ցավը»։
Մարդիկ, որոնք մեկը մյուսի հետևից գալիս էին հրաժեշտ տալու նրան, պատմում էին այն մասին, թե ինչպես էր նա փրկել մի երեխայի, ում մասին բժիշկները այլևս հույս չունեին։ Ինչպես վերջին պահին զանգել էր հիվանդի հարազատին՝ ասելու, որ նրա վիճակը կայունանում է։ Ինչպես էր նա աջակցում ուրիշներին նույնիսկ իր հիվանդության ընթացքում։
Արտավազդը հեռացավ, բայց, իր իսկ խոսքով, թողեց «անավարտ պատերազմ»։ Պատերազմ՝ մարդկային բարության համար, այն բանի համար, որ բժիշկը չդառնա մեխանիկական գործիք, այլ մնա մարդ՝ սրտով։
Նրա վերջին խնդրանքը՝ պատգամ բոլորիս։
Մահվանից առաջ Արտավազդը վերջին անգամ կրկնեց իր անկեղծ խոսքերը․
«Եթե ուզում եք հիշել ինձ, մի մեղադրեք աշխարհը, պարզապես փորձեք այն մի փոքր ավելի լավը դարձնել»։
Այսօր այդ խոսքերը ապրում են սոցիալական ցանցերում, հիվանդանոցների միջանցքներում և բժիշկների սրտերում։ Նրա անունը դարձել է ոչ թե ցավի, այլ՝ ներշնչանքի խորհրդանիշ։ Նա ապացուցեց, որ բժիշկ լինելը մասնագիտություն չէ, դա ճակատագիր է։ Եվ հենց այդ պատճառով էլ անհնար է առանց արցունքների լսել նրա վերջին խոսքերը։ Անհնար է չմտածել․ եթե նա, լինելով այդքան հոգնած, դեռ մտածում էր ուրիշների մասին, ապա ինչ իրավունք ունենք մենք՝ չլինելու ավելի բարի, ավելի նվիրված և ավելի մարդկային։
Արտավազդը այլևս չկա, բայց նա թողեց մի բան, որը չի մահանա՝ մարդկության հանդեպ սերը։
Եվ այս ժառանգությունն չի կարող մարել, չի կարող ոչնչացվել ու չի կարող մոռացվել։